نخستین جلد از پژوهش مربوط به تاریخ اجتماعی ایران، به تحولات اجتماعی جامعه‌ی ایرانی در عصر باستان اختصاص دارد. محدوده‌ی زمانی این پژوهش، فاصله‌ی زمانی انسان شکارگر و غارنشین تا ورود اسلام به ایران و انقراض سلسله‌ی ساسانی را دربرمی‌گیرد. نویسنده در اوج باستان‌گرایی و تکیه بر مفاخر باستانی را که در لوای ملی‌گرایی و تفاخر به سلسله‌های پادشاهی پیش از اسلام در عصر پهلوی صورت گرفت با سیاست‌های دولت‌های سلطه‌جوی غرب در تضعیف هویت اصیل ملی و مستقل جامعه‌ی ایرانی و اهداف دربار پهلوی در مشروعیت‌بخشی به حاکمیت خویش از طریق اتصال خود به دوران باستان منطبق می‌داند. وی انگیزه‌ی خود برای تالیف کتاب حاضر را بیان چگونگی ترویج باورهای تفرقه‌انگیز اشاعه‌یافته در لوای تاریخ این سرزمین و اشتباه طبقه‌ی روشنفکر در پذیرش بی‌چون و چرای باورهای مذکور و کوشش در پایان دادن به تناقضات فاحش بین تجارب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مدون شده در کتاب‌های تاریخی رایج با ویژگی‌ها و ارزش‌های حاکم بر مناسبات اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی ایرانی می‌داند، زیرا معتقد است روشنفکران ایرانی در عصر پهلوی چون باستان‌گرایی دربار با آرمان‌های آن‌ها در طرد مظاهر سنت و حاکمیت مدرنیته بر مناسبات اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ی ایرانی، نزدیکی داشت آن را به سادگی و بدون تعمق پذیرفتند. نگارنده در کتاب حاضر تحولات اجتماعی فلات ایران در دوره‌های شکار و کشاورزی، مهاجرت آریایی‌ها به ایران، حکومت ماد، هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی را بررسی می‌کند.