سنّت تاریخ نگاری در ایرانِ پیش از اسلام به سبب فقدان آثار مکتوب از دورة قدیم و میانة ایران بدرستی مشخص نیست ، ازینرو نمی توان از تاریخ نگاری مستقلی دست کم تا زمان ساسانیان یاد کرد. افزون بر این ، ایرانیان بیشتر متمایل به حفظ سنن شفاهی بوده اند تا مکتوب کردن حقایق تاریخی با اینهمه ، بر اساس بندهایی از تورات و گزارش مورخان یونانی و کتیبه های بابلی و آشوری ، آثاری با محتوای تاریخی در ایران باستان وجود داشته است تا پیش از ورود مادها و پارسها به سرزمین ایران (حدود یک هزار سال پیش از میلاد) تاریخ ایران منحصر به ایلام بود. کهنترین منبع در این باره ، کتیبه ای است متعلق به هزارة سوم پیش از میلاد که در لَیان خلیج فارس پیدا شده است و اطلاعاتی در بارة تاریخ ایلام دارد.
قدیمترین گزارش مکتوب با محتوای تاریخی ـ اساطیری در اوستا ، بویژه در یشتها ، آمده که اساس حماسة پهلوانی ایران در دوره های بعد شده است. از دورة مادها هیچ مکتوبی باقی نمانده است . از زمان هخامنشیان (559ـ330 ق م ) کتیبه هایی با محتوای تاریخی ، مانند کتیبة سه زبانة داریوش اول در بیستون ، به دست آمده است افزون بر آن ، ظاهراً محلی ویژة نگهداری دفاتر شاهی در اکباتانه (همدان ) موجود بوده است که یونانیان برای نوشتن تاریخ ایرانیان از اسناد آنجا استفاده می کرده اند (تفضلی ، ص 30ـ31).
از تاریخ نگاری در دورة اشکانی اطلاعی در دست نیست ، اما مجموعه ای از اشعار حماسی را خنیاگران (گوسانها) آن زمان به دورة بعد انتقال دادند که اساس حماسة ملی ایران شد