نویسنده در این کتاب ،‌دیدی تاریخی به فرهنگ و تمدن اسلام و ایران دارد و این مقوله را از دیدگاه تاریخی مورد بررسی قرار می‌دهد. مهمترین وجه تمایز دانشنامه‌ پیش‌روی با دانشنامه‌های عمومی مشهور، تخصصی بودن هر یک از مجلدات آن است. تمرکز بر بیکی از وجوه فرهنگی و تمدنی اسلام و ایران ، هر جلد این دانشنامه را قادر می‌سازد به درستی و با ظرافت بیشتر، به موضوع مورد بحث بپردازد و همه زوایای پیدا و پنهان موضوع را در پیشگاه خوانننده‌ فرهیخته روشن کند.