مَخزَنالاَسرار نخستین مثنویِ نظامی گنجوی شاعر ایرانی است. از آنجا که در خود کتاب اشاره مستقیم و یا غیرمستقیمی به تاریخ سرایش و یا تاریخ تقدیم اثر به والی آذربایجان نشدهاست، و همچنین در آثار معتبر دیگر نیز تاریخ دقیق خلق این اثر ذکر نشده، نمیتوان به یقین تاریخ آن را تعیین کرد. ولی با توجه به این که نظامی تاریخهای بسیار دقیق دیگری از آثار، سن فرزند و تاریخهای دیگر در نوشتههایش میدهد، و همچنین با بررسی تاریخ آذربایجان و اران، و مطالعات تطبیقی میتوان بیتردید گفت که خلق این اثر بین سالهای ۵۶۱ و ۵۶۹ قمری میباشد. (و به احتمال زیاد نزدیک به ۵۶۹ برابر با ۱۱۷۳۳ میلادی است)
نظامی این کتاب را به «ملک فخرالدین بهرامشاه بن داوود» والی آذربایجان تقدیم کرد.
کتاب مذکور دربرگیرنده دعوت مردم به خودشناسی، خداشناسی و گزینش ویژگیهای پسندیده اخلاقی است و در بحر سریع مسدس (مفتعلن مفتعلن مفتعل) سروده شده.
درونمایه «مخزن الاسرار» را میتوان چنین طبقهبندی کرد، نخست درباره غفلت آدمی در دنیاست، سپس درباره بیاعتباری و ناپایداری جهان، آنگاه راجع به رابطه انسان با خدا، چهارم درباره مسائل اجتماعی و سرانجام درخصوص سیاست و حکومت.
