در کتاب حاضر، تلاش شده که زمینه‌های کیفی «ذهنی» و کمّی «عینی» تقابل بین فرهنگ و فلسفة غرب و جهان‌بینی شرق (با تأکید بر خاورمیانه)، به اختصار مورد ارزیابی قرار گیرد. در این کتاب، با تمرکز بر بازتاب آرا و نظرات اندیشمندان غرب به ویژه «هگل»، «نیچه» و «شوپنهاور» در روسیه و نیز با توجه به همخوانی دو مشروطة روسی و ایرانی، فرضیة «بازخوانی» فلسفی در گفتمان غالب در فرهنگ ایران نیز مطرح شده است. همچنین در کتاب، برخی از ادبیات اندیشمند روسی همچون: «مرژکوفسکی»؛ «پلخانوف» و... که هندسة افکارشان با شاکلة ذهنی و فرهنگ شرق مماس است به عنوان نمونه، مورد بررسی قرار گرفته است و نحوة ورود اندیشه‌های آنان به ایران که عمدتاً از فرهنگ جمعی ناشی بوده، شرح داده شده است.